Program adaptacji dziecka z niepełnosprawnością
„Małymi krokami zbliżam się wraz z rodzicami do mojego przedszkola”.
WPROWADZENIE
Przedszkole to pierwsze, bardzo ważne ogniwo w procesie edukacji każdego dziecka, również dziecka niepełnosprawnego. Przekraczając po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej dziecko rozpoczyna nowy etap w swoim rozwoju. Moment ten należy do najbardziej trudnych i znaczących w jego życiu, pomimo wcześniejszych doświadczeń związanych z różnymi formami terapii, co jest wpisane w specyfikę wczesnych doświadczeń dziecka specjalnej troski. Dla wielu z nich moment ten oznacza pierwszy kontakt z grupą rówieśniczą, rozstanie z najbliższymi osobami i funkcjonowanie w nowym środowisku, które może powodować poczucie zagrożenia, zagubienia z towarzyszącymi mu negatywnymi emocjami. Dlatego ważne jest, aby dziecko poznawało nowe otoczenie stopniowo, w poczuciu pełnej akceptacji i bezpieczeństwa.
Program stopniowej adaptacji do przedszkola, to działania psychologiczne i pedagogiczne, które sprzyjają rozładowaniu negatywnych doznań dziecka, zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i stymulację rozwoju psychofizycznego w poszczególnych sferach. Przedszkole nie zastąpi rodziców, nie zdejmie z nich odpowiedzialności za rozwój i wychowanie, ale może i powinno wspomagać ich w różnych trudnych sytuacjach, doradzać, kompensować braki. Jest to bardzo ważny element wspierania i współpracy z rodzicami dziecka niepełnosprawnego, którzy mają bardzo różne, często negatywne doświadczenia, wynikające z kontaktów w różnych placówkach terapeutycznych. W związku z tym koniecznością jest uzgodnienie celów postępowania i określenie wspólnych oddziaływań. Wzbudzenie w rodzicach poczucia przynależności do wspólnoty przedszkolnej. Czynne włączenie się w ten proces najbliższych, tj. rodziców, opiekunów dziecka w znacznym stopniu ułatwi dzieciom nawiązanie kontaktu z nauczycielami, terapeutami, rówieśnikami i całym personelem przedszkola w warunkach komfortu psychicznego.
Program stopniowej adaptacji dziecka do przedszkola, a tym samym jego rodziców, wspiera i ułatwia ją. Tym samy, w sytuacji kiedy dziecko rozpoczyna systematyczną edukację przedszkolną, nie wszystko już jest wtedy nieznane, nowe, nie wszystko budzi lęk i niepokój. Jest to szczególnie bardzo ważne w przypadku dzieci z różnymi dysfunkcjami rozwojowymi, które trafiają do przedszkola specjalnego.
W chwili zapisania dziecka do przedszkola, placówka ta wspólnie z rodzicami bierze na siebie odpowiedzialność za wprowadzenie dziecka do przedszkola w poczuciu pełnej akceptacji i bezpieczeństwa oraz zapewnienie mu warunków do wszechstronnej stymulacji rozwoju i kompensacji braków wynikających z niepełnosprawności dziecka.
DOKONYWANE ZMIANY
- Aby proces adaptacyjny dziecka do przedszkola przebiegał sprawnie musi zaistnieć ścisła współpraca pomiędzy rodzicami a pracownikami przedszkola. Ich wspólny wysiłek ułatwi dzieciom przystosowanie się do nowego środowiska.
- Mając na uwadze dobro dziecka rozpoczynającego edukację przedszkolną postanowiono podjąć działania w tym zakresie, opracowując program „Małymi krokami zbliżam się do mojego przedszkola. Poznaję z rodzicami to magiczne miejsce.” opierając się na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego – obszar edukacyjny „Odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, wspólnocie”.
ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU
1.Cel główny programu
- stwarzanie dzieciom optymalnych warunków do wszechstronnego rozwoju i adaptacji w przedszkolu
2.Cele ogólne programu
- zaspokojenie poczucia bezpieczeństwa i pełnej akceptacji dzieci specjalnej troski podczas procesu adaptacji w przedszkolu
- zmniejszanie ilości bodźców związanych ze stresem adaptacyjnym dziecka niepełnosprawnego
3.Cele szczegółowe programu
- ograniczenie sytuacji trudnych emocjonalnie dla dziecka w pierwszych kontaktach z przedszkolem
- tworzenie odpowiednich warunków wyzwalających motywację dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się w przedszkolu
- nawiązanie bliskiego kontaktu w relacjach: nauczyciel – dziecko, nauczyciel – rodzic
- motywowanie rodziców oraz pracowników przedszkola do zapewnienia optymalnych warunków do pozytywnej adaptacji dzieci
- integracja rodziców z przedszkolem mająca na celu pozytywną i efektywną współpracę
- pedagogizacja rodziców w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka niepełnosprawnego jako jednego z warunków jego optymalnego rozwoju
- poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola i jego roli w procesie terapeutycznym ich dzieci
- zapoznanie rodziców ze strukturą i organizacją pracy przedszkola, zapleczem dydaktycznym oraz pracownikami przedszkola (kadra pedagogiczna)
4.Korzyści dla dzieci, rodziców i nauczycieli wynikające ze stopniowej adaptacji
- dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z nowym otoczeniem, jakim jest przedszkole
- dzieci, rodzice oraz nauczyciele mają możliwość wzajemnego poznania się, nawiązania bliższego kontaktu
- dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z organizacją pracy przedszkola, formami i metodami
- mogą uczestniczyć w organizowanych zabawach, różnego rodzaju ćwiczeniach, zajęciach grup przedszkolnych, służących łatwiejszej adaptacji, integrowaniu się dzieci i dorosłych
- rodzice od samego początku uzyskują fachową pomoc i wsparcie w przezwyciężaniu trudnego okresu, jakim jest adaptacja ich dziecka do przedszkola
- dyrektor i kadra pedagogiczna mają możliwość rozpoznania potrzeb i oczekiwań rodziców dzieci ubiegających się o przyjęcie do przedszkola, poprzez rozmowy i spotkania indywidualne m.in. ze specjalistami i nauczycielami placówki
Z uwagi na specyfikę funkcjonowania psychofizycznego dziecka niepełnosprawnego oraz strukturę organizacyjną przedszkola specjalnego, proponujemy rodzicom dwie formy działań (procedury) zmierzające do osiągnięcia wcześniej założonych celów - stopniowa adaptacja jako podstawa wejścia do grupy przedszkolnej. Jedną z nich jest uczęszczanie dziecka na zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju , które są realizowane na terenie naszego przedszkola. Dzięki cotygodniowym spotkaniom, na indywidualnych zajęciach ze specjalistami, dziecko oraz rodzice mają możliwość oswajania się z budynkiem przedszkolnym, poszczególnymi pomieszczeniami oraz osobami tam pracującymi. Ponadto zapraszani są na różne imprezy okolicznościowe organizowane w ramach pracy przedszkola. Dzięki takim oddziaływaniom, dziecko trafiając w późniejszym czasie do grupy przedszkolnej w naszej placówce, czuje się dużo bezpieczniej i łagodniej przechodzi proces właściwej adaptacji i kilkugodzinnego rozstania z rodzicami.
Dzieci, które nie uczęszczają do naszej placówki na zajęcia WWR, a mają rozpocząć edukację przedszkolną, są zapraszane wraz z rodzicami na pierwsze spotkanie z dyrektorem przedszkola, a następnie z psychologiem. Jest to czas, w którym poznają organizację pracy placówki, metody i formy pracy terapeutycznej, rodzaje zajęć grupowych i indywidualnych, oglądają poszczególne sale i gabinety, zapoznają się z otoczeniem przedszkola. Mają możliwość uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach dydaktycznych w grupach przedszkolnych, zapoznania się z nauczycielami i personelem pomocniczym. Od tego czasu, w porozumieniu z nauczycielkami rodzice mogą przyprowadzać dziecko do przedszkola na 1-2 godziny w wybrane dni tygodnia, co jest początkiem stopniowej adaptacji dziecka do warunków przedszkolnych.
Opracowanie: Katarzyna Kwiatek-Skrobańska