Program adaptacji dziecka z niepełnosprawnością

„Małymi krokami zbliżam się wraz z rodzicami do mojego przedszkola”.

WPROWADZENIE

Przedszkole to pierwsze, bardzo ważne ogniwo w procesie edukacji każdego dziecka, również dziecka niepełnosprawnego. Przekraczając po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej dziecko rozpoczyna nowy etap w swoim rozwoju. Moment ten należy do najbardziej trudnych i znaczących w jego życiu, pomimo wcześniejszych doświadczeń związanych z różnymi formami terapii, co jest wpisane w specyfikę wczesnych doświadczeń dziecka specjalnej troski. Dla wielu z nich moment ten oznacza pierwszy kontakt z grupą rówieśniczą, rozstanie z najbliższymi osobami i funkcjonowanie w nowym środowisku, które może powodować poczucie zagrożenia, zagubienia z towarzyszącymi mu negatywnymi emocjami. Dlatego ważne jest, aby dziecko poznawało nowe otoczenie stopniowo, w poczuciu pełnej akceptacji i bezpieczeństwa.

Program stopniowej adaptacji do przedszkola, to działania psychologiczne i pedagogiczne, które sprzyjają rozładowaniu negatywnych doznań dziecka, zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i stymulację rozwoju psychofizycznego w poszczególnych sferach. Przedszkole nie zastąpi rodziców, nie zdejmie z nich odpowiedzialności za rozwój i wychowanie, ale może i powinno wspomagać ich w różnych trudnych sytuacjach, doradzać, kompensować braki. Jest to bardzo ważny element wspierania i współpracy z rodzicami dziecka niepełnosprawnego, którzy mają bardzo różne, często negatywne doświadczenia, wynikające z kontaktów w różnych placówkach terapeutycznych. W związku z tym koniecznością jest uzgodnienie celów postępowania i określenie wspólnych oddziaływań. Wzbudzenie w rodzicach poczucia przynależności do wspólnoty przedszkolnej. Czynne włączenie się w ten proces najbliższych, tj. rodziców, opiekunów dziecka w znacznym stopniu ułatwi dzieciom nawiązanie kontaktu z nauczycielami, terapeutami, rówieśnikami i całym personelem przedszkola w warunkach komfortu psychicznego.

Program stopniowej adaptacji dziecka do przedszkola, a tym samym jego rodziców, wspiera i ułatwia ją. Tym samy, w sytuacji kiedy dziecko rozpoczyna systematyczną edukację przedszkolną, nie wszystko już jest wtedy nieznane, nowe, nie wszystko budzi lęk i niepokój. Jest to szczególnie bardzo ważne w przypadku dzieci z różnymi dysfunkcjami rozwojowymi, które trafiają do przedszkola specjalnego.

W chwili zapisania dziecka do przedszkola, placówka ta wspólnie z rodzicami bierze na siebie odpowiedzialność za wprowadzenie dziecka do przedszkola w poczuciu pełnej akceptacji i bezpieczeństwa oraz zapewnienie mu warunków do wszechstronnej stymulacji rozwoju i kompensacji braków wynikających z niepełnosprawności dziecka.

DOKONYWANE ZMIANY

• Aby proces adaptacyjny dziecka do przedszkola przebiegał sprawnie musi zaistnieć ścisła współpraca pomiędzy rodzicami a pracownikami przedszkola. Ich wspólny wysiłek ułatwi dzieciom przystosowanie się do nowego środowiska.
• Mając na uwadze dobro dziecka rozpoczynającego edukację przedszkolną postanowiono podjąć działania w tym zakresie, opracowując program „Małymi krokami zbliżam się do mojego przedszkola. Poznaję z rodzicami to magiczne miejsce.” opierając się na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego – obszar edukacyjny „Odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, wspólnocie”.

ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU

1.Cel główny programu

• stwarzanie dzieciom optymalnych warunków do wszechstronnego rozwoju i adaptacji w przedszkolu

2.Cele ogólne programu

• zaspokojenie poczucia bezpieczeństwa i pełnej akceptacji dzieci specjalnej troski podczas procesu adaptacji w przedszkolu
• zmniejszanie ilości bodźców związanych ze stresem adaptacyjnym dziecka niepełnosprawnego

3.Cele szczegółowe programu

• ograniczenie sytuacji trudnych emocjonalnie dla dziecka w pierwszych kontaktach z przedszkolem
• tworzenie odpowiednich warunków wyzwalających motywację dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się w przedszkolu
• nawiązanie bliskiego kontaktu w relacjach: nauczyciel – dziecko, nauczyciel – rodzic
• motywowanie rodziców oraz pracowników przedszkola do zapewnienia optymalnych warunków do pozytywnej adaptacji dzieci
• integracja rodziców z przedszkolem mająca na celu pozytywną i efektywną współpracę
• pedagogizacja rodziców w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka niepełnosprawnego jako jednego z warunków jego optymalnego rozwoju
• poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola i jego roli w procesie terapeutycznym ich dzieci
• zapoznanie rodziców ze strukturą i organizacją pracy przedszkola, zapleczem dydaktycznym oraz pracownikami przedszkola (kadra pedagogiczna)

4.Korzyści dla dzieci, rodziców i nauczycieli wynikające ze stopniowej adaptacji

• dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z nowym otoczeniem, jakim jest przedszkole
• dzieci, rodzice oraz nauczyciele mają możliwość wzajemnego poznania się, nawiązania bliższego kontaktu
• dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z organizacją pracy przedszkola, formami i metodami
• mogą uczestniczyć w organizowanych zabawach, różnego rodzaju ćwiczeniach, zajęciach grup przedszkolnych, służących łatwiejszej adaptacji, integrowaniu się dzieci i dorosłych
• rodzice od samego początku uzyskują fachową pomoc i wsparcie w przezwyciężaniu trudnego okresu, jakim jest adaptacja ich dziecka do przedszkola
• dyrektor i kadra pedagogiczna mają możliwość rozpoznania potrzeb i oczekiwań rodziców dzieci ubiegających się o przyjęcie do przedszkola, poprzez rozmowy i spotkania indywidualne m.in. ze specjalistami i nauczycielami placówki

Z uwagi na specyfikę funkcjonowania psychofizycznego dziecka niepełnosprawnego oraz strukturę organizacyjną przedszkola specjalnego, proponujemy rodzicom dwie formy działań (procedury) zmierzające do osiągnięcia wcześniej założonych celów - stopniowa adaptacja jako podstawa wejścia do grupy przedszkolnej. Jedną z nich jest uczęszczanie dziecka na zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju , które są realizowane na terenie naszego przedszkola. Dzięki cotygodniowym spotkaniom, na indywidualnych zajęciach ze specjalistami, dziecko oraz rodzice mają możliwość oswajania się z budynkiem przedszkolnym, poszczególnymi pomieszczeniami oraz osobami tam pracującymi. Ponadto zapraszani są na różne imprezy okolicznościowe organizowane w ramach pracy przedszkola. Dzięki takim oddziaływaniom, dziecko trafiając w późniejszym czasie do grupy przedszkolnej w naszej placówce, czuje się dużo bezpieczniej i łagodniej przechodzi proces właściwej adaptacji i kilkugodzinnego rozstania z rodzicami.

Dzieci, które nie uczęszczają do naszej placówki na zajęcia WWR, a mają rozpocząć edukację przedszkolną, są zapraszane wraz z rodzicami na pierwsze spotkanie z dyrektorem przedszkola, a następnie z psychologiem. Jest to czas, w którym poznają organizację pracy placówki, metody i formy pracy terapeutycznej, rodzaje zajęć grupowych i indywidualnych, oglądają poszczególne sale i gabinety, zapoznają się z otoczeniem przedszkola. Mają możliwość uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach dydaktycznych w grupach przedszkolnych, zapoznania się z nauczycielami i personelem pomocniczym. Od tego czasu, w porozumieniu z nauczycielkami rodzice mogą przyprowadzać dziecko do przedszkola na 1-2 godziny w wybrane dni tygodnia, co jest początkiem stopniowej adaptacji dziecka do warunków przedszkolnych.

Opracowanie: Katarzyna Kwiatek-Skrobańska